صبا کریمی/ با نزدیک‌شدن به زمان برپایی انتخابات ریاست‌جمهوری، همه چیز رنگ و بوی دیگری به خود گرفته و فضای کشور در عرصه‌های مختلفی همچون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و... تحت تأثیر این رویداد مهم سیاسی کشور قرار می‌گیرد. شاید حوزه هنر بویژه سینما بیشتر از ابعاد دیگر مورد توجه رجال سیاسی قرار می‌گیرد و هنرمندان در این زمان بیش از هر وقت دیگری مورد تفقد سیاستمداران قرار می‌گیرند تا بتوانند به‌واسطه آن‌ها محبوبیت و شاید اعتبار مضاعفی در نگاه مردم کسب کنند.
در کنار این، چند سالی است که ساخت فیلم‌های تبلیغاتی کاندیداهای ریاست‌جمهوری باب شده و با توجه به تأثیراتی که طی دوره‌هایی خاص داشته است و در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد، این موضوع به یکی از استراتژی‌های اصلی نامزدهای ریاست‌جمهوری مبدل شده است. زیرا آن‌ها نیز به این امر واقفند که ساخت فیلم‌های تبلیغاتی تأثیر قابل توجهی در کسب آرای بیشتر و محبوبیت آن‌ها در میان مردم دارد.
از طرفی، حضور برخی فیلمسازان مطرح و صاحب‌نام در ساخت این فیلم‌های انتخاباتی مسیر کاری آن‌ها را هم به نحوی تغییر داده و حاشیه‌های بسیاری را برایشان در پی داشته است؛ از کمرنگ‌شدن در عرصه فعالیت سینمایی به دلایل سیاسی گرفته تا رسیدن به پست‌های درجه اول سینما. با این حال به نظر می‌رسد برای بسیاری از همین فیلمسازان صاحب‌سبک حضور در این عرصه خالی از لطف و جذابیت نبوده و نیست.
نگاهی به فیلم‌های انتخاباتی گذشته
در ادامه اشاره‌ای به سیر تاریخی ساخت این فیلم‌ها خواهیم داشت. واقعیت این است که اولین بار جرقه ساخت فیلم‌های تبلیغاتی و انتخاباتی برای نامزدهای ریاست‌جمهوری در هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۷۶ زده شد و با اینکه در آن سال‌ها به جدیتی که این مقوله امروز در میان سینماگران و سیاستمداران دارد، نبود اما فضای تازه‌ای را در حوزه فرهنگ سیاسی مطرح و ایجاد کرد.
ساخت فیلم‌های تبلیغاتی برای انتخابات ریاست‌جمهوری به دوره هفتم این انتخابات با حضور 4 نامزد کلید خورد که در این میان، نماینده جریان اصلاح‌طلب با توجه به سابقه، تجربه و شناختش به عنوان وزیر پیشین ارشاد، به‌واسطه تیمی متشکل از زنده‌یاد سیف‌الله داد، بهروز افخمی و احمد مرادپور فیلم تبلیغاتی خود را ساخت. این در حالی‌است که ساخت فیلم تبلیغاتی وی توسط سیف‌الله داد، جدا از شایستگی‌های این فیلمساز، ریاست هیئت‌مدیره خانه سینما و معاونت امور سینمایی وزارت ارشاد را برای وی همراه داشت. ناطق نوری نیز برای ساخت فیلم تبلیغاتی خود، بهزاد بهزادپور و مرحوم سیدرضا زواره‌ای رسول صدرعاملی را انتخاب کرد اما فیلم انتخاباتی خاتمی تأثیر خود را در نتیجه انتخابات نشان داد.
دور هشتم و نگاه جدی‌تر به ساخت فیلم‌های تبلیغاتی
در انتخابات دوره هشتم، رئیس دوره اصلاحات این بار ساخت فیلم خود را به احمدرضا درویش سپرد. وی در دوران کاری‌اش همواره یکی از کارگردان مطرح عرصه سینما بود. در کنار آن نیز ضیاءالدین دری فیلم تبلیغاتی احمد توکلی را ساخت. ضیاءالدین دری از جمله سینماگرانی است که در تولید فیلم‌های انتخاباتی بیشترین فعالیت را داشته و همان دوره ساخت فیلم علی فلاحیان را نیز انجام داد؛ فیلمی که البته به دلیل مسائل امنیتی از تلویزیون پخش نشد.
دوره نهم و یک چهره تازه
محمود احمدی‌نژاد، چهره کمترشناخته‌شده در عرصه سیاست، شاید بخش عمده موفقیت خود را مدیون هوشمندی جواد شمقدری در ساخت فیلم تبلیغاتی‌اش بود که البته بعدها هم از خجالت شمقدری درآمد و وی را تا معاونت سازمان سینمایی که بالاترین رتبه کاری در سینماست، ارتقا داد.
کمال تبریزی ساخت فیلم اکبر هاشمی رفسنجانی را بر عهده گرفت که فیلم تأثیرگذاری هم شد و بارها از این فیلم در مناسبت‌های مختلف بهره‌برداری‌های سیاسی صورت گرفت، بخصوص اینکه بخش‌هایی از این فیلم که به نمایش زندگی خصوصی آیت‌الله اختصاص داشت، پس از درگذشت وی بارها از تلویزیون پخش شد. کروبی نیز ساخت فیلم خود را به بهروز افخمی سپرد. مرحوم رسول ملاقلی‌پور فیلم انتخاباتی محسن رضایی را ساخت که این فیلم هم حواشی خاص خود را در آن زمان داشت، بخصوص که در صحنه‌ای از فیلم ملاقلی‌پور از رضایی خواست که سوگند بخورد از صحنه کنار نخواهد رفت. مصطفی معین نیز کار فیلم خود را به رخشان بنی‌اعتماد سپرد؛ اتفاقی که پس از آن بنی‌اعتماد را بیش از پیش به عنوان یک فعال مدنی و علاقه‌مند به مسائل سیاسی مطرح کرد. از سویی دیگر، احمدرضا درویش در این دوره ساخت فیلم محمدباقرقالیباف را بر عهده گرفت و مهدی فخیم‌زاده فیلم جواد لاریجانی را تولید کرد.
انتخابات جنجالی 88
اما انتخابات سال ۸۸ را شاید بتوان جنجالی‌ترین دوران انتخابات در ایران قلمداد کرد. این بار ساخت فیلم‌ها هم رنگ و بوی دیگری به خود گرفته بود و با حواشی بسیاری همراه شد. جواد شمقدری فیلم تبلیغاتی احمدی‌نژاد را ساخت و پاداش وی در این دوره منجر به نشستن بر کرسی ریاست سازمان سینمایی شد. این فیلم با صحنه‌های معروف کاشتن درخت و بیرون کشیدن علف‌های هرز حاوی کنایه‌های سیاسی تندی بود. میرحسین موسوی ساخت فیلم خود را به مجید مجیدی و احمدرضا درویش سپرد. کروبی تیم خود را متشکل از مرحوم علی معلم، بهروز افخمی و ضیاءالدین دری تشکیل داد و محسن رضایی نیز فیلم تبلیغاتی خود را به محمدعلی فارسی سپرد.
اما دوره یازدهم حسن روحانی ساخت فیلمش را به حسین دهباشی که یک مستندساز کمترشناخته‌شده است، واگذار کرد. جالب‌تر اینکه وی بعدها به عملکرد روحانی انتقاد کرد و در دوره فعلی حاضر به همکاری با تیم وی نشد. محمدحسین لطیفی هم فیلم علی‌اکبر ولایتی را کارگردانی کرد و قالیباف فیلم خود را به سیدمحمود رضوی، تهیه‌کننده، واگذار کرد تا با همکاری چند فیلمساز آن را بسازد.
اما شاید در دوره دوازدهم انتخابات ریاست‌جمهوری کمتر خبری نسبت به ساخت فیلم‌های تبلیغاتی نامزدها در میان است. تاکنون ستاد انتخاباتی جهانگیری و قالیباف سازندگان فیلم تبلیغاتی را مشخص کرده اند و روشن است که مجید توکلی به تهیه کنندگی فرشته طائرپور برای جهانگیری و سیدمحمود رضوی این بار در نقش کارگردان برای قالیباف فیلم خواهند ساخت و خبرهای تأیید نشده حکایت دارد برای سید ابراهیم رئیسی مهدی نقویان و محمدعلی فارسی فیلم خواهند ساخت. شب گذشته اولین مستند مربوط به هاشمی‌طبا روی آنتن تلویزیون رفت و باید منتظر ماند تا تأثیرگذاری فیلم‌های این دوره را در انتخابات و تأثیر بر آرای مردم شاهد باشیم.
نظر شما